Ernst Kuipers gelooft heilig in samenwerking en concentratie

Ernst Kuipers is voorstander van intensieve samenwerking en verdergaande concentratie van zorg. De marktwerking werkt in zijn ogen allang niet meer.

Het idee van vrijgevestigde specialismen ‘gaan we langzaam buiten de deur zetten’. De speerpunten van Kuipers bij elkaar geveegd.

Wat kunnen we verwachten van Ernst Kuipers als minister van VWS? Zorgvisie sprak hem de afgelopen jaren diverse malen in zijn rol als ziekenhuisbestuurder en voorzitter van het Landelijke Netwerk Acute Zorg (LNAZ). Of hij als minister hetzelfde zal zeggen, is natuurlijk de vraag. Maar uit de interviews komt wel een consistent beeld naar voren over zijn visie op de ziekenhuiszorg.

Concentratie van zorg
Kuipers is groot voorstander van verdere concentratie van zorg. Die ontwikkeling is nodig vanwege de vergrijzing, de stijgende zorgvraag, de voortgaande medische vernieuwing en het personeelstekort. In een groot interview in februari 2020, vlak voor de coronacrisis, formuleerde hij het zo: ‘We lopen tegen de grenzen van de betaalbaarheid aan. Alleen met concentratie van zorg kunnen we garanties bieden op kwalitatief hoogstaande en altijd beschikbare zorg. Dan zetten we het schaarse personeel optimaal in en besparen we geld.’

Minder SEH’s
Voor de acute zorg betekent dit dat er minder ziekenhuizen nodig zullen zijn met een volwaardige SEH. Voor eenvoudige acute zorg is concentratie op zich helemaal niet nodig, zei hij begin 2020. Voor laagcomplexe acute zorg moet er een regionaal netwerk komen van spoedposten, zoals omschreven in de houtskoolschets acute zorg. Kuipers was, in augustus 2020, als een van de weinigen enthousiast over de houtskoolschets acute zorg. Die voorziet in een regionale reorganisatie van de spoedzorg. ‘Die spoedposten zijn bedoeld voor zaken als snij- en schaafwonden, botbreuken en de acute ggz. Ze moeten bloed- en röntgenonderzoek kunnen doen en verbonden zijn met een SEH.’

Complexe acute zorg
Het is vooral de complexe acute zorg waarvoor verdere concentratie absolute noodzaak is. Die moet alleen nog gebeuren in ziekenhuizen die 24/7 kunnen beschikken over spoedzorgteams met de juiste expertise en ervaring. Dat zullen er minder zijn dan de huidige tachtig ziekenhuizen. Hoeveel SEH’s er over zullen blijven, wilde Kuipers niet zeggen. ‘Elke regio zal in kaart moeten brengen waar de acute zorg moet komen.’

Kwaliteitskader spoedzorg
Voor de kwaliteit van de spoedzorg wil Kuipers de lat hoog leggen via het Kwaliteitskader Spoedzorgketen. De discussie over de vereiste werkervaring van artsen op een SEH noemt hij een non-discussie. Het compromis van minimaal één arts op de SEH met minimaal één jaar werkervaring vindt hij ‘heel mager’. ‘Daarom moeten we de discussie over een andere boeg gooien. Hoe kunnen we de beschikbare handen doelmatiger inzetten? Als je de acute zorg concentreert, moet je weliswaar iets verder rijden, maar dan kom je op een plek waar voldoende expertise is. Dat vraagt om minder SEH’s, in ieder geval buiten kantooruren.’

Sluiting coördineren
Kuipers zal het proces van sluiting van SEH’s zorgvuldig coördineren. ‘Als het nu al moeilijk is om het kwaliteitskader in te vullen en we weten wat de ontwikkeling de komende jaren is, kunnen we dat niet beter nu gecoördineerd doen? De vraag naar ziekenhuiszorg zal de komende jaren echt niet imploderen. Dus als je de SEH sluit, betekent dat niet de sluiting van het ziekenhuis. We hebben alle ziekenhuiscapaciteit nodig. We gaan de zorg alleen anders organiseren.’

Samenwerken in clusters van ziekenhuizen
Ziekenhuizen die een SEH kwijtraken, hoeven dus niet voor hun voortbestaan te vrezen. Ze gaan zich specialiseren op zorg waar regionaal behoefte aan is. Dat doen ze in een regionaal netwerk van ziekenhuizen. Die maken afspraken, samen met zorgverzekeraars, wie welke zorg doet. Als lichtend voorbeeld noemt Kuipers de Assistance Publique Hopitaux Paris (APHP), een club van veertig publieke ziekenhuizen die in een netwerk met één bestuur opereert. Ook de National University Health System (NUHS) in Singapore, waar Kuipers toezichthouder is, is een geslaagd netwerk. ‘Ik ben een echte believer in een cluster van ziekenhuizen die intensief samenwerken.’

Marktwerking passé
Marktwerking mag samenwerking tussen zorgaanbieders niet in de weg zitten, zei hij in 2021. ‘In een tijd van personeelstekorten, een grote zorgvraag en kleine budgetmarges doet elke zorginstantie haar eigen bedrijfsvoering. En dan zijn we ook nog eens in competitie met elkaar. Die marktwerking werkt allang niet meer. Kijkend naar de vraagstukken moet samenwerking een grotere rol krijgen en versnellen.’

Digitalisering en centrale regie
Ook als het gaat om het digitale gegevensuitwisseling, mag van Kuipers meer centrale regie worden verwacht. Als voorzitter van het Landelijke Netwerk Patiënten Spreiding liep hij tegen de gefragmenteerde digitalisering aan. Realtime informatie over de capaciteit aan IC-bedden was aan het begin van de coronacrisis niet voorhanden. Via het Landelijke Platform Zorgcoördinatie, geïnitieerd door Kuipers, zou dat nu beter moeten gaan.

Vrijgevestigd medisch specialisten
Vrijgevestigd medisch specialisten zullen in Kuipers geen medestander vinden. Hun positie staat al onder druk in het coalitieakkoord. Binnen twee jaar moeten ze de volumeprikkel afbouwen, anders gaan ze in loondienst. Begin 2020 zei Kuipers over MSB’s: ‘Dat mensen zelfstandig kunnen declareren en zelfstandig gevestigd zijn met bepaalde prikkels, dat heeft zijn voor- en nadelen. Een ziekenhuis met daarin een apart bedrijf dat ook gericht is op omzetmaximalisatie wordt steeds meer een sta-in-de-weg voor samenwerking en concentratie. Daar moet je een oplossing voor formuleren. Daarnaast zie ik bij jonge artsen de animo afnemen om vrijgevestigd te worden. Ik heb het idee dat we dat langzaam buiten de deur gaan zetten. Mensen gaan in de zorg omdat ze een bijdrage willen leveren. Als dat in loondienst kan, met alle garanties die daar bij horen, zijn ze daar happy mee.’

Coronaminister
Als coronaminister zal Kuipers streven naar grotere capaciteit op IC’s. Structureel meer IC-bedden en manieren om bij coronagolven de capaciteit tijdelijk te verhogen. Al vanaf het begin van de crisis was Kuipers voorstander van regionale concentratie van de covid-zorg in enkele ziekenhuizen, zodat de andere ziekenhuizen makkelijker door kunnen gaan met reguliere zorg.

Minister Kuipers
De eerste hint op een mogelijk ministerschap wuifde hij in juli 2020 nog weg. In de podcast Voorzorg barst hij in lachen uit bij de vraag of hij minister wil worden. ‘Ha, ha. Minister: moet je voor gevraagd worden.’ En als je wordt gevraagd? ‘Niet relevant, ik zit op een uitstekende plek.’ Je zou niet meteen nee zeggen? Stilte… ‘Niet relevant.’

Bron: www.zorgvisie.nl, door Bart Kiers